WOZ journaal maart 2022

WOZ-waarden in 2022: eerste ervaringen

Naar de nieuwe WOZ-waarden werd in 2022 wellicht nog meer uitgekeken dan in andere jaren. Hoewel de waardepeildatum 1 januari 2021 natuurlijk al wel ruim een jaar achter ons ligt, is de WOZ-waarde toch weer een duidelijk signaal dat de woningmarkt nog zeker niet in rustiger vaarwater is gekomen. Door een gemiddelde stijging van de WOZ-waarden bij woningen van 9,5% is er ook in de media natuurlijk aandacht voor dit signaal over de ontwikkelingen op de markt. Zeker, omdat niet iedereen woont in een gemiddelde woning in een gemiddelde gemeente. In sommige gemeenten ligt de gemiddelde WOZ-waardestijging van woningen boven de 15% en dat kan natuurlijk bij bepaalde marktsegmenten in zo'n gemeente ook makkelijk betekenen dat de WOZ-waarde dit jaar meer dan 20% hoger is dan vorig jaar.

Communiceren belangrijk
Het goed communiceren over deze waardeontwikkeling is natuurlijk erg belangrijk. Daarbij is ook van belang dat de stijging van die nieuwe WOZ-waarde natuurlijk aandacht vraagt, maar ook het feit dat die WOZ-waarde wellicht nog als laag wordt ervaren, wanneer belanghebbenden de WOZ-waarden vergelijken met de prijzen die op dit moment betaald worden. De stijging van de marktwaarden van woningen is nog zeker niet afgevlakt en verwacht worden dat daardoor de WOZ-waarden van woningen volgend jaar nog veel sterker zullen stijgen.

Overgang naar gebruiksoppervlakte
Maar er is nog een reden dat er dit jaar met extra belangstelling is uitgekeken naar de nieuwe WOZ-waarden. Voor ruim 250 gemeenten was dit het eerste jaar dat de WOZ-waarde van woningen is getaxeerd op basis van de gebruiksoppervlakte van die woning. Hiermee wordt een belangrijk project afgesloten gericht op het meten, vergelijken en controleren van gebruiksoppervlakten afgesloten en van het opnieuw inrichten van taxatiemodellen. Dat met het bekendmaken van de WOZ-waarden de resultaten van deze overgang echt zichtbaar zijn geworden wil echter niet zeggen dat dit project klaar is en geen aandacht meer behoeft.

In heel het land zien we dat deze overgang heeft geleid tot veel intensievere samenwerking tussen in ieder geval BAG-medewerkers en WOZ-medewerkers. Door die samenwerking zijn gegevens in zowel de BAG als de WOZ beter en actueler geworden. We hopen dat we die samenwerking om de actuele werkelijkheid te registreren en de kwaliteit van gegevens te optimaliseren een blijvende samenwerking is die in veel organisaties ook verder gaat. Want vaak is in de optimalisering van de gebruiksoppervlakte ook gebruik gemaakt van 3D-modellen, waarmee ook vaak een optimalisatie van de gegevens in de Basisregistratie Grootschalige Topografie (BGT) is bereikt. Die samenwerking is een mooie opstap naar de Samenhangende objectenregistratie waaraan we zeker ook vanuit de WOZ de komende jaren blijven bouwen.

Tijdigheid bekendmaken WOZ-waarden
Maar door deze overgang naar gebruiksoppervlakte moeten ook heel veel belanghebbenden letterlijk lang uitkijken naar de nieuwe WOZ-waarden. Een recordaantal van twintig gemeenten maakt dit jaar de WOZ-waarden pas in maart of zelfs nog later bekend. Maar ook bij diverse andere gemeenten, die de meeste WOZ-waarden wel in februari bekend hebben gemaakt, is het percentage WOZ-objecten waarvoor de waarde pas later bekend gemaakt wordt veel hoger dan in andere jaren. Dat betekent dat ook landelijk gemiddeld de kwaliteitseis van het tijdig bekend maken van nieuwe WOZ-waarden (tenminste 95% vóór 1 maart) lang niet gehaald is.

Dat betekent dat we in 2022 met gemeenten en uitvoeringsorganisaties eraan werken om in 2023 weer "op schema" te zijn. Immers tijdigheid is een belangrijk aandachtspunt voor belanghebbenden en afnemers en die tijdigheid is daarom de komende periode voor de Waarderingskamer en voor gemeenten en uitvoeringsorganisaties een speerpunt.

Tijdigheid bezwaarafhandeling
Bij tijdigheid denken we zeker niet alleen aan het bekend maken van de nieuwe WOZ-waarden. Voor belanghebbenden is het tijdig (maar wellicht nog belangrijker: snel en zorgvuldig) afhandelen van bezwaren wellicht nog meer een onderwerp voor vertrouwen in de WOZ en de gemeente. In hoeverre die tijdigheid van bezwaarafhandeling in 2022 een uitdaging is, zal mede afhankelijk zijn van het aantal bezwaren dat er uiteindelijk ingediend zal worden. Maar gezien de belangstelling voor de woningmarkt en de stijging van de WOZ-waarden zal dit aantal bezwaren dit jaar naar verwachting niet kleiner zijn dan voorgaande jaren. Tijdigheid en snel en zorgvuldig omgaan met die bezwaren vergt daarmee ook weer veel inzet en creativiteit het komende jaar.

Bezwaartermijn bij dagtekening 25 februari

Net als andere jaren moeten de WOZ-beschikkingen in de eerste acht weken van het jaar verstuurd worden. Vanaf de dagtekening gaat de bezwaartermijn van zes weken lopen. En met die zes weken kom je dit jaar uit in de buurt van het Paasweekend. Dat betekent dat er dit jaar extra aandacht nodig is voor het berekenen van het formele einde van de bezwaartermijn.

Hieronder hebben wij aan de hand van enkele voorbeeld data de effecten op een rij gezet.

Door het paasweekend treden er enkele verschuivingen op:

• Als de dagtekening van het aanslagbiljet is (donderdag) 23 februari 2023, dan begint de bezwaartermijn op vrijdag 24 februari en eindigt op donderdag 6 april.
• Als de dagtekening van het aanslagbiljet is (vrijdag) 24 februari 2023, dan begint de bezwaartermijn op zaterdag 25 februari en eindigt in eerste instantie op vrijdag 7 april, maar door het Paasweekend wordt dat dinsdag 11 april.
• Als de dagtekening van het aanslagbiljet is (zaterdag) 25 februari 2023, dan begint de bezwaartermijn op zondag 26 februari en eindigt in eerste instantie op zaterdag 8 april, maar door het Paasweekend wordt ook dat dinsdag 11 april.
• Als de dagtekening van het aanslagbiljet is (zondag) 26 februari 2023, dan begint de bezwaartermijn op maandag 27 februari en eindigt in eerste instantie op zondag 9 april, maar door het Paasweekend wordt ook dat dinsdag 11 april.
• Als de dagtekening van het aanslagbiljet is (maandag) 27 februari 2023, dan begint de bezwaartermijn op dinsdag 28 februari en eindigt in eerste instantie op maandag 10 april, maar door het paasweekend wordt ook dat dinsdag 11 april.
• Als de dagtekening van het aanslagbiljet is (dinsdag) 28 februari 2023, dan begint de bezwaartermijn op woensdag 1 maart en eindigt regulier op dinsdag 11 april.

Deze verschuivingen hangen samen met de Algemene termijnenwet. Algemeen geldt dat als het eind van een termijn valt in een weekend of op een feestdag, dan eindigt de termijn op de eerstvolgende "werkdag".

Tweede Paasdag geldt als een feestdag en "Goede vrijdag" wordt volgens de Algemene termijnenwet gelijkgesteld met andere officiële feestdagen. Maar de jurisprudentie laat zien dat gemeenten bij het beoordelen van de ontvankelijkheid van een bezwaar zonder risico ervan kunnen uitgaan dat alle bezwaren die binnen een week na het einde van de termijn binnenkomen, nog in behandeling genomen kunnen worden (ECLI:NL:HR:2021:1153). Dit biedt wat extra ruimte om bezwaren van inwoners in behandeling te nemen.”

Wet opkoopbescherming: wat betekent dat voor gemeenten?

Er is een grote krapte op de woningmarkt. Dat is een feit. Daarom wordt er gezocht naar instrumenten om woningzoekenden meer kansen te geven op de woningmarkt. Sinds 1 januari 2022 kunnen gemeenten hierbij gebruik maken van de Wet opkoopbescherming en tijdelijke verhuur. Dit betekent dat de gemeente de mogelijkheid hebben om af te dwingen dat woningen alleen gekocht mogen worden door mensen die er zelf in gaan wonen.

Naast de reeds langer bestaande mogelijkheden om een anti-speculatiebeding of een zelfbewoningsplicht op nieuwbouw woningen te vestigen, kunnen gemeenten sinds 1 januari 2022 ook gebruik maken van de Wet opkoopbescherming en tijdelijke verhuur. Met de invoering van deze wet wil men voorkomen dat (particuliere) beleggers woningen opkopen om deze te gaan verhuren. Starters en andere woningzoekenden krijgen hierdoor meer kans om een woning te kopen, omdat zij niet hoeven "op te bieden" tegen beleggers.

Deze opkoopbescherming geldt alleen voor aangewezen marktsegmenten en het doel is om deze bescherming te laten gelden voor het goedkope en middeldure marktsegment waarin starets actief zijn. De gemeente moet vooraf aanwijzen welke woningen in de gemeente in het goedkope en middeldure segment vallen en dus voor welke woningen de opkoopbescherming geldt. Dit kan door een bepaald marktsegment aan te wijzen, zoals alle woningen met een WOZ-waarde lager dan een bepaald bedrag. Er zijn ook uitzonderingsgronden, op basis waarvan de gemeente toch een vergunning voor verhuur kan verlenen, ondanks de ingevoerde opkoopbescherming. Het gaat dan bijvoorbeeld om de koop van een woning die aan familie wordt verhuurd. Daarnaast kunnen gemeenten zelf extra uitzonderingsgronden vaststellen die passend zijn bij de problematiek en samenstelling van de buurt.

Voordat de wet werd ingevoerd is, hadden veel gemeenten al aangegeven dat ze hier gebruik van wilden gaan maken en de opkoopbescherming geldt inmiddels in veel gemeenten vaak met een verschillende grens voor de WOZ-waarde. Het is belangrijk dat de WOZ-uitvoerders zich bewust zijn van dit gebruik van de WOZ-waarden. Het is mogelijk dat door het toepassen van de opkoopbescherming de belangen van woningeigenaren verschuiven. Een voorbeeld hiervan is, wanneer de woning door de vastgestelde WOZ-waarde net onder de opkoopbescherming valt. Een eigenaar die wil verkopen, heeft dan mogelijk belang bij een hogere WOZ-waarde, zodat de woning ook door een belegger gekocht mag worden.

Hoewel de Waarderingskamer geen grote invloed verwacht van de introductie van de opkoopbescherming op de gerealiseerde verkoopcijfers, is het wel belangrijk om hier tijdens de permanente marktanalyse aandacht aan te besteden.

Gemeente Steenwijkerland maakt flinke kwaliteitsslag in WOZ-administratie

De gemeente Steenwijkerland heeft laten zien dat het mogelijk is om binnen een jaar een flinke kwaliteitsslag te maken. Binnen een jaar zijn ze van een twee sterren beoordeling naar drie sterren gegaan. Hoe hebben ze dit aangepakt? Marjanne van der Berg, teamleider interne dienstverlening en belastingen en Carel Beke, procesregisseur bij de gemeente Steenwijkerland, vertellen ons hier meer over in een interview.

Wat is jullie achtergrond?
Marjanne: “Ik werk sinds 1 februari 2020 als teamleider interne dienstverlening en belastingen bij de gemeente Steenwijkerland. Voor deze functie ben ik onder andere 16 jaar werkzaam geweest voor een grote zorgverzekeraar. Ik was daar samen met een projectgroep verantwoordelijk voor het verzamelen van data voor het maken van polissen. Deze dataverzameling kun je vergelijken met het verzamelen van marktinformatie en objectkenmerken voor WOZ-objecten. Toen ik aan de slag ging bij de gemeente Steenwijkerland kreeg ik als doel mee de kwaliteit van het WOZ-bestand, samen met het team, te verhogen.

Carel: “Ik kom uit de commerciële wereld en heb me altijd beziggehouden met het repareren van bedrijven die niet helemaal goed liepen. Mijn kracht is het vinden van zwakke plekken in een organisatie en ervoor zorgen dat deze worden opgelost. In januari 2021 ben ik aan de slag gegaan in de functie coördinator op de afdeling belastingen en financiën. Ook ik ben aangenomen met het doel om onder andere het WOZ-proces te verbeteren."

Hoe hebben jullie dit verbetertraject aangepakt?
Marjanne: ”Allereerst zijn we op zoek gegaan naar een nieuw taxatiebureau. Daarna zijn we samen met het taxatiebureau en de Waarderingskamer aan de slag gegaan om een nieuw taxatiemodel uit te werken.”

Carel: “Bij het taxatiemodel gaat het om de modelmatige vergelijkingen met andere woningen. Daar ging het bij ons fout. Daarom zijn we op 0-niveau gestart. Samen met het taxatiebureau en in overleg met de Waarderingskamer zijn we het ideale plaatje gaan creëren. Het is namelijk heel lastig om steeds te repareren wat niet goed is. Maar niet alleen het aanpassen van het taxatiemodel was noodzakelijk. Ook moesten we het interne proces op orde brengen. Ons team bestaat uit mensen met veel kennis en kunde. Er was alleen geen regie. Met elkaar hebben we ervoor gezorgd dat iedereen nu op de juiste plek zit en verantwoordelijk is voor een deel van het WOZ-proces.”

Marjanne:” We hebben deze verbeterslag echt met het team gemaakt. Veel collega’s zijn weer opleidingen gaan volgen om hun vakbekwaamheid te vergroten. En elke week starten we met een weekstart. In dit wekelijkse overleg stellen we elkaar steeds de vraag waar we staan en wat er moet gebeuren. Ook betrekken we het team bij het jaarplan.”

Carel: ”Een ander belangrijk onderdeel van het verbetertraject is het terugwinnen van het vertrouwen van de inwoners. Er stond namelijk vorig jaar in de krant dat gemeente Steenwijkerland haar WOZ-administratie niet op orde had. Dit bericht heeft voor wantrouwen gezorgd. Om het vertrouwen weer terug te winnen hebben we naar alle huiseigenaren een voormelding gestuurd. Op deze manier kreeg iedereen de kans om te controleren of hun gegevens klopten. Naast het versturen van voormeldingen willen we ook weten wat mensen van onze communicatie vinden. Daarom wordt vanaf nu alles wat we communiceren aan de inwoners geëvalueerd door middel van evaluatieformulieren."

Welke rol speelde de wethouder in deze verbeterslag?
Marjanne: “Vorig jaar ontvingen we extra budget om deze kwaliteitsslag te maken. Daarnaast krijgen we alle steun. Ons doel is om een vertrouwde overheid te zijn. En goed en begrijpelijk te communiceren. Daar staat de wethouder volledig achter.”

Carel: ”De grote betrokkenheid van de wethouder zie ik als heel bijzonder. Ook de betrokkenheid die hij binnen het college weet te realiseren. Dat is voor Marjanne en mij een enorme steun in de rug.”

Wat staat er nog op de planning voor de komende periode?
Marjanne: ”We willen voor de zomer nog de vierde ster verdienen. Deze ligt al voor het oprapen. Verder is ons streven om ook de vijfde ster te behalen!”

Carel: ”En we gaan weer voormelden!”

Vragen over de aanpak van het verbetertraject?
Heb je een vraag over de aanpak van het verbetertraject? Stuur dan een e-mail naar:
marjanne.van.den.berg@steenwijkerland.nl of naar Carel: carel.beke@steenwijkerland.nl

Veel belangstelling voor webinars

In januari is de Waarderingskamer, als onderdeel van het programma Vakbekwaamheid, gestart met het geven van webinars over actuele onderwerpen over de WOZ-uitvoering. In januari is het onderwerp: “Hoe ben ik begin 2022 de gegevens in de LV WOZ de baas” besproken. En in februari het onderwerp: “De toegevoegde waarde van GIS bij de uitvoering van de WOZ”.

Helaas viel bij het laatste webinar door een technisch probleem het geluid weg. Gelukkig is deze webinar met goed geluid wel terug te kijken. Het programma is een succes! Dat blijkt uit de vele aanmeldingen en kijkers.

Wist je dat?

• 636 mensen zich hebben aangemeld voor de webinar: Hoe ben ik begin 2022 de gegevens in de LV WOZ de baas?
• 450 mensen de webinar in januari live hebben gezien
• 360 kijkers bij de webinar van januari reageerden op de vragen die zijn gesteld
• 93% van de kijkers hebben aangegeven dat ze mogelijkheden zien voor verder GIS-gebruik binnen de WOZ
• 75% al gebruik maakt van GIS binnen de WOZ-uitvoering

Webinar gemist?
Heb jij een webinar gemist? Geen probleem! Alle webinars worden opgenomen en na afloop op onze website geplaatst. Ook vind je daar de antwoorden op de vragen die gesteld zijn tijdens de webinar en de PowerPoint presentatie.

Programma webinars
Wil jij alvast weten welke webinars er nog meer op de planning staan? Klik dan hier om het volledige programma te bekijken op onze website. Zijn er onderwerpen die je mist? Heb je een vraag, tip of opmerking? Laat het ons weten door een e-mail te sturen naar: c.woudenberg@waarderingskamer.nl.

Afscheidsinterview Adriënne Rietbergen

Na 22 jaar neemt Adriënne Rietbergen afscheid van de Waarderingskamer. Adriënne is in 1999 in dienst getreden als data-analist en heeft zich al die jaren onder andere bezig gehouden met de WOZ-benchmark. De WOZ-benchmark is een instrument voor gemeenten en samenwerkingsverbanden om de WOZ-werkzaamheden in de eigen organisatie te vergelijken met die van anderen organisaties met het doel om van elkaar te leren bij de uitvoering van het WOZ-proces.

Adriënne gaat haar loopbaan voortzetten als data scientist bij de Inspectie Overheidsinformatie en Erfgoed. Dit is een inspectie die toezicht houdt op alle organisaties in het kader van de naleving van de archiefwet en de erfgoedwet. Maar voordat ze aan de slag gaat in haar nieuwe functie hebben wij haar nog een aantal vragen gesteld over hoe zij terugkijkt op de periode dat ze voor de Waarderingskamer heeft gewerkt.

Hoe kijk jij terug op de 22 jaar die je bij de Waarderingskamer hebt gewerkt?
“Ik vond het fijn om te werken voor een kleine organisatie, waar collega’s met veel plezier en passie hun werk uitvoeren. Daarnaast heb ik geleerd dat je als toezichthouder niet alleen toezicht houdt, maar dat je ook leert van de feedback die je krijgt van onder andere gemeenten.”

Waar ben je het meest trots op wat je hebt bereikt met de benchmark?
”Het meest trots ben ik op het feit dat er een gedragsverandering heeft plaatsgevonden. In het begin vulde gemeenten passief de vragenlijst in. Pas later kwam het besef bij gemeenten dat ze de informatie uit de vragenlijst en uit het dashboard WOZ-benchmark goed kunnen gebruiken voor het verbeteren van hun eigen WOZ-proces. En door de gesprekken, die door ons, worden gefaciliteerd kunnen gemeenten en andere organisaties door ervaringen uit te wisselen over het WOZ-proces van elkaar leren.”

Vind jij dat de WOZ-benchmark verplicht moet worden voor gemeenten?
“Het zou niet nodig moeten zijn dat de WOZ-benchmarkvragenlijst verplicht wordt. Ik denk dat het beter is om mensen enthousiast te maken om mee te doen door ze te laten inzien dat ze van elkaar kunnen leren als ze informatie en kennis met elkaar delen.”

Hoe hebben de kosten van de WOZ zich ontwikkeld in de periode dat jij de benchmark hebt gedaan?
“Elk jaar publiceren we op de website van de Waarderingskamer een rapportage over de WOZ-kosten. De kosten over de laatste jaren zijn stabiel gebleven. Bezwaar en beroep en Beheer WOZ-administratie zijn de twee grootste kostenposten . De stijging van de kosten van bezwaar en beroep wordt de laatste jaren vooral beïnvloed door de kosten van de proceskostenvergoeding. Ik hoop dat deze maatschappelijke kosten op termijn veel lager worden. Het geld dat voor het beheer van de WOZ-administratie wordt uitgegeven, zie ik als iets positiefs. Want een investering in een volledige en kwalitatief goede administratie van primaire en secundaire objectkenmerken is heel belangrijk.”

Kan je een paar leuke herinneringen met ons delen?
“Ik heb het contact met WOZ-medewerkers en het faciliteren van benchlearningsgesprekken altijd heel leuk gevonden. Als ik hen vertelde dat ze in een benchlearningsgesprek alles met elkaar mochten bespreken als het maar over de WOZ ging dan was iedereen gelijk enthousiast om mee te doen. Wat ik ook heel leuk vond was het organiseren van het webinar over de WOZ-benchmark afgelopen september. Ruim 70 organisaties hadden zich ingeschreven. Tijdens het webinar hebben we ervaringen uitgewisseld over de WOZ-benchmark en kreeg de Waarderingskamer goede feedback, waarmee we de benchmark kunnen verbeteren. Ik ga er vanuit dat dit jaar een tweede ‘Beleef de WOZ-benchmark’ wordt gehouden met een nog groter succes.”

Wat wil je gemeenten en/of WOZ-medewerkers meegeven?
“Ik hoop dat het enthousiasme voor en het nut van de benchmarkactiviteiten, zoals het gebruik van de informatie uit dashboard WOZ benchmark en voor de benchlearninggesprekken, blijft bestaan. En dat mijn opvolger ervoor zorgt dat nog meer organisaties zich aansluiten bij de WOZ-benchmark.”

Even voorstellen: onze nieuwe collega Cato

November jl. is Cato Woudenberg gestart bij de Waarderingskamer als communicatieadviseur. Graag stellen wij haar aan jullie voor.

Cato, kun je wat over jezelf verstellen? Wie ben je, wat is je achtergrond en wat ga je doen?
Jazeker! Ik ben 43 jaar en woon samen met mijn partner Frank en hondje Gijs in Gouda. Ik houd van: sporten zoals Crossfit, wandelen met mijn hond, herinneringen maken, mijn familie en vrienden. Verder heb ik al ruim 15 jaar ervaring in het communicatievak. Ik ben mijn carrière gestart bij een reclamebureau als projectmedewerker. Daarna heb ik veel ervaring opgedaan bij verschillende organisaties, waaronder de gemeente Rotterdam, als communicatieadviseur.

Wat ik ga doen?
Ik sta voor duidelijke en heldere communicatie. Alle informatie die wij communiceren moet voor iedereen te begrijpen zijn. Dat is mijn doel en daar ga ik me onder andere voor inzetten. Ideeën en tips zijn welkom! Mail ze naar: c.woudenberg@waarderingskamer.nl